Thời Hiệu khởi kiện Vụ Án Dân Sự, hết Thời Hiệu có được Tính Lãi không? Khi nào được tính lại thời hiệu khởi kiện ?

 

Thời hiệu khởi kiện là một trong những vấn đề quan trọng trong tố tụng dân sự, quyết định quyền lợi của các bên khi tranh chấp xảy ra. Một trong những câu hỏi được quan tâm là: Khi quá thời hiệu khởi kiện, bên có quyền yêu cầu có thể đòi tiền lãi hay không? Khi nào được tính lại thời hiệu khởi kiện ?

 

1. Thời Hiệu Khởi Kiện Vụ Án Dân Sự

Theo quy định tại Điều 150 và Điều 151 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà trong đó chủ thể có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nếu thời hiệu hết mà không khởi kiện, bên có quyền có thể mất quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp.

Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 cũng quy định thời hiệu khởi kiện đối với một số tranh chấp phổ biến:

Tranh chấp hợp đồng: 03 năm kể từ ngày quyền lợi bị xâm phạm (Điều 429 BLDS 2015).

Tranh chấp về thừa kế: 10 năm đối với bất động sản, 30 năm đối với động sản (Điều 623 BLDS 2015).

Yêu cầu bồi thường thiệt hại: 03 năm kể từ ngày người bị thiệt hại biết hoặc phải biết về thiệt hại (Điều 588 BLDS 2015).

2. Hết Thời Hiệu Có Được Tính Lãi Không?

Thời hiệu khởi kiện là một vấn đề quan trọng trong tố tụng dân sự, ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên trong quan hệ dân sự, thương mại. Một trong những câu hỏi thường gặp là: Nếu đã hết thời hiệu khởi kiện, bên có quyền yêu cầu có thể đòi tiền lãi nữa không?

Theo hướng dẫn của Tòa án Nhân dân Tối cao, khi đã hết thời hiệu khởi kiện, nguyên đơn không chỉ mất quyền yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án mà còn không được yêu cầu tính lãi đối với khoản nợ.

2.1. Khởi Kiện Đòi Tài Sản Không Có Thời Hiệu

Trước tiên, cần phân biệt rõ giữa việc khởi kiện đòi tài sản và việc yêu cầu thực hiện nghĩa vụ thanh toán có thỏa thuận lãi suất:

Đối với yêu cầu đòi lại tài sản, Bộ luật Dân sự 2015 không đặt ra thời hiệu khởi kiện. Điều này có nghĩa là chủ sở hữu hoặc người có quyền lợi hợp pháp với tài sản vẫn có thể yêu cầu Tòa án giải quyết, ngay cả khi đã qua nhiều năm.

Đối với nghĩa vụ thanh toán có kèm lãi suất, nếu nghĩa vụ này phát sinh từ một hợp đồng có quy định thời hạn thanh toán, thì vẫn bị ràng buộc bởi thời hiệu khởi kiện theo quy định của pháp luật.

Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

"Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm."

Như vậy, nếu đã hết thời hiệu khởi kiện, nguyên đơn không thể yêu cầu Tòa án buộc bị đơn thanh toán khoản nợ theo hợp đồng.

2.2 Hết Thời Hiệu Khởi Kiện Có Được Tính Lãi Không?

Nghị quyết số 03/2012/NQ-HĐTP ngày 03/12/2012 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã hướng dẫn rõ về vấn đề này. Cụ thể, tại Điểm 2.4 Khoản 2 Điều 23 của nghị quyết nêu rõ:

"Trường hợp hết thời hiệu khởi kiện yêu cầu thực hiện nghĩa vụ trả nợ, Tòa án vẫn có thể thụ lý giải quyết nếu bị đơn thừa nhận nghĩa vụ. Tuy nhiên, nguyên đơn không được yêu cầu tính lãi đối với khoản nợ đã hết thời hiệu khởi kiện."

Như vậy, nếu đã hết thời hiệu khởi kiện:

Nguyên đơn không còn quyền yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp nghĩa vụ thanh toán (trừ khi bị đơn tự nguyện thừa nhận nghĩa vụ trả nợ)

3. Tính Lại Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Điều 157 Bộ Luật Dân Sự 2015

Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà trong đó cá nhân, tổ chức có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thời hiệu khởi kiện có thể được tính lại thay vì bị coi là đã hết.

Bộ luật Dân sự 2015 quy định tại Điều 157 về tính lại thời hiệu khởi kiện như sau:

“Thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại trong các trường hợp sau đây:

1. Bên có nghĩa vụ đã thừa nhận một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện.

2. Bên có nghĩa vụ thực hiện xong một phần nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện.

3. Các bên đã tự hòa giải với nhau.”

3.1. Ý Nghĩa Của Việc Tính Lại Thời Hiệu Khởi Kiện

Khi xảy ra một trong các trường hợp trên, thời hiệu khởi kiện không còn bị tính từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm ban đầu, mà được bắt đầu lại từ đầu. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của nguyên đơn trong các trường hợp bị đơn có dấu hiệu công nhận nghĩa vụ nhưng vẫn chưa thực hiện đầy đủ.

Ví dụ:

Ngày 01/01/2020, A cho B vay 1 tỷ đồng, thỏa thuận thời hạn trả là ngày 01/01/2021.

Theo Điều 429 BLDS 2015, thời hiệu khởi kiện đòi nợ là 03 năm, tức là đến hết ngày 01/01/2024.

Tuy nhiên, vào ngày 01/12/2023, B gửi tin nhắn xác nhận vẫn còn nợ A.

Theo Điều 157 BLDS 2015, thời hiệu khởi kiện sẽ bắt đầu lại từ ngày 01/12/2023. Như vậy, A có thêm 03 năm để khởi kiện, tức là đến 01/12/2026.

3.2. Các Trường Hợp Cụ Thể Làm Bắt Đầu Lại Thời Hiệu

3.2.1. Bên có nghĩa vụ thừa nhận nghĩa vụ

Nếu bị đơn thừa nhận một phần hoặc toàn bộ khoản nợ bằng văn bản, tin nhắn, email hoặc lời nói có căn cứ, thì thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày thừa nhận.

Ví dụ:

Ngày 10/05/2023, B gửi email cho A: “Anh cho em thêm thời gian, em chưa có tiền trả.”

Đây là một sự thừa nhận nghĩa vụ nên thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày 10/05/2023.

3.2.2. Bên có nghĩa vụ thực hiện một phần nghĩa vụ

Nếu bị đơn đã thanh toán một phần nghĩa vụ (ví dụ: trả một phần khoản nợ), thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày thanh toán.

Ví dụ:

Ngày 01/01/2020, A cho B vay 500 triệu, hạn trả 01/01/2021.

Ngày 01/01/2023, B trả 100 triệu, hứa sẽ trả tiếp.

Thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày 01/01/2023, nên A có thể khởi kiện đến hết ngày 01/01/2026.

3.2.3. Các bên tự hòa giải với nhau

Nếu hai bên đã từng thỏa thuận hòa giải nhưng sau đó bị đơn không thực hiện, thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày hòa giải thành công.

Ví dụ:

Ngày 01/01/2022, A đòi B 1 tỷ đồng.

Ngày 01/06/2023, hai bên lập biên bản hòa giải, B hứa trả dần.

Sau đó, B không trả, nên A có thể khởi kiện từ ngày 01/06/2023, và thời hiệu tính lại từ đó.

*. Lưu Ý Quan Trọng

Việc tính lại thời hiệu chỉ áp dụng khi có căn cứ rõ ràng (văn bản, tin nhắn, chứng cứ thể hiện sự thừa nhận hoặc thực hiện nghĩa vụ). Nếu bị đơn không công nhận nghĩa vụ và không có chứng cứ, nguyên đơn vẫn bị ràng buộc bởi thời hiệu cũ.

Không áp dụng với nghĩa vụ đã hết thời hiệu mà không có căn cứ để tính lại. Nếu bị đơn không thừa nhận hoặc không thực hiện nghĩa vụ, nguyên đơn không thể lợi dụng Điều 157 để kéo dài thời hiệu.

Tính lại thời hiệu không có nghĩa là làm hồi sinh khoản lãi suất bị mất do hết thời hiệu. Theo Nghị quyết 03/2012/NQ-HĐTP, khi đã hết thời hiệu khởi kiện, nguyên đơn không thể yêu cầu lãi phát sinh từ nghĩa vụ cũ.

4. Kết Luận

Điều 157 BLDS 2015 quy định về tính lại thời hiệu khởi kiện, nhằm bảo vệ quyền lợi của nguyên đơn khi bị đơn có hành vi thừa nhận nghĩa vụ hoặc thực hiện một phần nghĩa vụ. Khi có một trong ba điều kiện xảy ra (thừa nhận, trả một phần, hòa giải), thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ ngày xảy ra sự kiện đó.

Tuy nhiên, nếu không có căn cứ để tính lại thời hiệu, nguyên đơn sẽ mất quyền khởi kiện khi thời hiệu cũ kết thúc. Do đó, trong thực tế tranh chấp dân sự, việc quản lý thời gian và lưu giữ bằng chứng về sự thừa nhận nghĩa vụ là rất quan trọng.

 

 Ý Nghĩa Thực Tiễn

Từ quy định trên, có một số điểm quan trọng cần lưu ý:

Nếu có tranh chấp liên quan đến nghĩa vụ thanh toán có kèm lãi suất, bên có quyền nên khởi kiện trong thời hiệu 03 năm để bảo đảm quyền lợi của mình.

Nếu để quá thời hiệu khởi kiện, bên có quyền sẽ không thể yêu cầu Tòa án buộc bên còn lại thanh toán lãi suất.

Trong thực tế, nếu bị đơn thừa nhận nghĩa vụ trả nợ, nguyên đơn vẫn có thể đòi lại số tiền gốc nhưng không thể yêu cầu tính lãi.

5. Kết Luận

Như vậy, theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 và hướng dẫn của Nghị quyết 03/2012/NQ-HĐTP, khi đã hết thời hiệu khởi kiện, nguyên đơn không thể yêu cầu tính lãi dù bị đơn có thừa nhận khoản nợ.

Vì vậy, để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, các cá nhân và doanh nghiệp cần chủ động theo dõi thời hiệu khởi kiện trong các giao dịch tài chính, tránh để mất quyền lợi do hết thời hiệu.

 Theo dõi chúng tôi: