Chương trình OCOP là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết, vì nó góp phần trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương và bảo tồn giá trị văn hóa tại Việt Nam. Theo Quyết định số 1048/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Công tác đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP được chia làm 03 cấp: cấp huyện, cấp tỉnh và cấp trung ương. Giấy chứng nhận cho các sản phẩm OCOP đạt từ 3 đến 5 sao có giá trị trong thời hạn 36 tháng kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền ban hành.

1.     Khái niệm

          OCOP (viết tắt theo tiếng Anh là One commune one product), hiểu theo nghĩa tiếng Việt là mỗi xã (phường) một sản phẩm.

          OCOP là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị. Đây được coi là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

2.     Mục tiêu

          Mục tiêu chính của chương trình OCOP là tạo điều kiện thuận lợi cho các sản phẩm và dịch vụ địa phương được chứng nhận về chất lượng và giá trị văn hóa.

          Chương trình cũng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, nâng cao thu nhập cho cộng đồng nông dân và doanh nghiệp cơ sở.

3.     Ý nghĩa

- Phát Triển Kinh Tế Địa Phương: Chương trình OCOP giúp thúc đẩy sự phát triển kinh tế ở cấp địa phương bằng cách tạo ra cơ hội kinh doanh và việc làm cho cộng đồng. Bằng cách tập trung vào sản phẩm độc đáo của từng địa phương, nó giúp nâng cao giá trị sản xuất và tiêu thụ trong khu vực, đồng thời giúp cải thiện thu nhập cho người dân địa phương.

- Bảo Tồn Văn Hóa và Truyền Thống: Chương trình OCOP thúc đẩy bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa và truyền thống của cộng đồng. Những sản phẩm OCOP thường phản ánh nét đặc biệt của vùng miền và đóng góp vào việc duy trì và phát triển di sản văn hóa.

- Tạo Cơ Hội Tiếp Cận Thị Trường Rộng Lớn: Chứng nhận OCOP giúp các sản phẩm và dịch vụ từ các khu vực nông thôn có cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Nhãn hiệu OCOP giúp xác định rõ nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm, làm cho sản phẩm dễ dàng tìm thấy và tin cậy đối với người tiêu dùng.

- Khuyến Khích Sáng Tạo và Cải Tiến: Chương trình OCOP khuyến khích sự sáng tạo và cải tiến trong quy trình sản xuất. Điều này giúp cải thiện chất lượng sản phẩm và nâng cao hiệu suất sản xuất.

- Tạo Điều Kiện Thuận Lợi Cho Xuất Khẩu: Chứng nhận OCOP cũng có thể giúp sản phẩm tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này tạo cơ hội xuất khẩu và giúp tăng cơ hội kinh doanh quốc tế cho các địa phương sản xuất OCOP.

- Thúc Đẩy Bền Vững: Quá trình sản xuất OCOP thường có ưu tiên về các quy trình sản xuất sạch hơn và bảo vệ môi trường. Điều này đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ tài nguyên tự nhiên.

4.     Sản Phẩm Và Dịch Vụ Đăng Ký Chương Trình OCOP

          Sản phẩm và dịch vụ của chương trình "One Commune One Product" (OCOP) đa dạng và bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ về các loại sản phẩm và dịch vụ OCOP:

- Thực Phẩm: Đây là một phần quan trọng của chương trình OCOP. Đó có thể là các mặt hàng như mứt, bánh kẹo, đặc sản, rượu nho, trà, café, gia vị, thảo dược, và nhiều sản phẩm nông sản khác.

- Thủ Công Mỹ Nghệ: Trong mảng này, có nhiều sản phẩm thủ công độc đáo như tranh, đèn trang trí, gốm sứ, nhuộm thảo dược, thủ công dệt may, trang sức thủ công, và nhiều sản phẩm nghệ thuật và thủ công khác.

- Đồ Dùng Gia Đình: Các sản phẩm gia dụng OCOP bao gồm chăn, gối, thảm, nệm, bát đĩa, và các sản phẩm gia đình khác.

- Văn Hóa Truyền Thống: Chương trình OCOP cũng tập trung vào các sản phẩm văn hóa truyền thống như áo dài, đèn lồng, các sản phẩm thêu thùa truyền thống, văn hoá ẩm thực, và nhiều sản phẩm vừa mang giá trị lịch sử, vừa phản ánh đặc trưng văn hóa của từng vùng.

- Nông Sản: Các sản phẩm nông sản bao gồm cây trồng, trái cây, hạt giống, thực phẩm hữu cơ, và nhiều sản phẩm địa phương khác.

- Dịch Vụ: Ngoài sản phẩm, OCOP cũng liên quan đến các dịch vụ cơ sở như du lịch cộng đồng, dịch vụ hướng dẫn tham quan vùng địa phương, dịch vụ làm đẹp, và nhiều dịch vụ cơ sở khác.

          Các sản phẩm và dịch vụ OCOP thường có những đặc điểm nổi trội là tính độc đáo và chất lượng cao, thường được sản xuất thủ công hoặc theo các phương pháp truyền thống đặc thù của từng vùng. Điều này giúp giữ lại giá trị văn hóa và truyền thống địa phương, đồng thời tạo cơ hội phát triển cho cộng đồng nông dân và doanh nghiệp cơ sở.

5.     Hồ sơ đánh giá và xếp hạng sản phẩm OCOP

          Theo Quyết định số 1048/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Hồ sơ đăng ký tham gia đánh giá Sản phẩm OCOP: do các chủ thể OCOP (doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, chủ hộ sản xuất…) chuẩn bị và nộp về Ủy ban nhân dân cấp huyện. Liên hệ để được Luật Tre Việt tư vấn, hỗ trợ bộ hồ sơ đăng ký tham gia đánh giá sản phẩm OCOP.

          Phân hạng sản phẩm Chương trình OCOP căn cứ vào kết quả đánh giá sản phẩm theo Bộ Tiêu chí được quy định trong Quyết định số 1048/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tổng điểm đánh giá cho mỗi sản phẩm tối đa là 100 điểm và được phân thành 05 hạng:

- Hạng 05 sao: Tổng điểm trung bình đạt từ 90 đến 100 điểm, là sản phẩm cấp quốc gia, có thể xuất khẩu.

 - Hạng 04 sao: Tổng điểm trung bình đạt từ 70 đến 89 điểm, là sản phẩm cấp tỉnh, có thể nâng cấp lên hạng 5 sao.

 - Hạng 03 sao: Tổng điểm trung bình đạt từ 50 đến 69 điểm, là sản phẩm cấp tỉnh, đạt tiêu chuẩn, có thể nâng cấp lên hạng 4 sao.

 - Hạng 02 sao: Tổng điểm trung bình đạt từ 30 đến 49 điểm, sản phẩm chưa đạt tiêu chuẩn, có thể tiếp tục nâng cấp để nâng lên hạng 3 sao.

 - Hạng 01 sao: Tổng điểm trung bình đạt dưới 30 điểm, là sản phẩm khởi điểm tham gia Chương trình OCOP, có thể nâng cấp lên hạng 2 sao.