1.     Các hình thức lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay

          Khi các công nghệ mới xuất hiện, đối tượng tấn công mạng, lừa đảo cũng sẽ tìm cách để lợi dụng, khai thác đánh vào điểm yếu nhất - đó là con người, áp dụng nhiều biện pháp tác động tâm lý để lấy lòng tin và dẫn dắt theo kịch bản. Các hình thức lừa đảo trên mạng liên tục gia tăng không ngừng, từ lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo tình cảm, lừa đảo đầu tư… nhưng mục tiêu cuối cùng của các đối tượng chính là tiền.

          Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, tính riêng trong năm 2022, có 03 nhóm lừa đảo chính (giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác) với 16 hình thức lừa đảo thường xuyên diễn ra trên không gian mạng Việt Nam, cụ thể:

1.1.         Nhóm 1: Giả mạo thương hiệu

- Giả mạo thương hiệu của các tổ chức (Ngân hàng, cơ quan nhà nước, công ty tài chính, chứng khoán…) để gửi SMS lừa đảo cho nạn nhân.

- Giả mạo các trang web/blog chính thống (giao diện, địa chỉ tên miền/đường dẫn,…) tạo uy tín lừa nạn nhân, thu thập thông tin cá nhân của người dân.

1.2.         Nhóm 2: Chiếm đoạt tài khoản

- Chiếm quyền sử dụng các tài khoản mạng xã hội (Zalo, Facebook, Tiktok…) để tiến hành gửi tin nhắn lừa đảo cho bạn bè người thân nhằm chiếm quyền tài khoản, lấy cắp thông tin, chiếm đoạt tài sản, bôi nhọ danh dự, tống tiền…

- Các ứng dụng, quảng cáo tín dụng đen xuất hiện trên các trang web, gửi tràn lan qua các kênh thư điện tử rác, tin nhắn SMS, mạng xã hội Facebook, Telegram, Zalo. Nạn nhân sẽ biến thành những con nợ trong khi chính nạn nhân cũng không biết.

1.3.         Nhóm 3: Các hình thức kết hợp

- Sử dụng số điện thoại (trong nước, nước ngoài, đầu số lạ…) giải danh cơ quan chức năng, công an, nhà mạng viễn thông… để tiến hành gọi điện thoại cho nạn nhân thông báo vi phạm pháp luật và yêu cầu chuyển khoản.

- Sử dụng số điện thoại đầu số lạ gọi điện cho nạn nhân, khi bắt máy nạn nhân sẽ bị trừ tiền trong tài khoản mà không hề hay biết.

- Giả mạo trang thương mại điện tử lớn tại Việt Nam, nước ngoài để lừa nạn nhân làm cộng tác viên. Để dẫn dụ nạn nhân, đối tượng xấu thực hiện chạy quảng cáo lừa đảo trên Facebook hay gửi tin nhắn quảng cáo spam qua SMS.

- Lan truyền tin giả đánh vào tâm lý hiếu kỳ, sự thương người và lòng tin. Để câu View, câu Like và sau đấy là lừa gạt chiếm đoạt tài sản qua hình thức từ thiện, kêu gọi đóng góp lừa đảo…

- Lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua quảng bá bán hàng online trên Facebook (bán hàng giả, chất lượng kém, vé máy bay giả, khuyến mãi giả, hàng ảo hoặc rao bán giả mạo không tồn tại sản phẩm.

- Giả mạo trang cá nhân, tài khoản người dùng trên Facebook, Telegram, Zalo để tạo uy tín và lừa nạn nhân sử dụng dịch vụ hoặc đầu tư. Chẳng hạn như lừa chiếm đoạt tài sản bằng cách chờ trực trên các Fanpage có tích xanh, Fanpage của người nổi tiếng trên mạng xã hội để nhắn riêng với nạn nhân đóng giả là nhân viên, trợ lý.

- Bẫy tình, lợi dụng tình cảm lòng tin và sự thương hại để lừa đảo qua các nền tảng Facebook, Zalo, Tinder, Telegram.

- Lừa đảo cài cắm mã độc thông qua đường dẫn độc hại, phần mềm độc hại (tiện ích mở rộng cho trình duyệt, phần mềm bẻ khóa - crack). Đối tượng tạo những công cụ, đường dẫn, phần mềm độc hại để chiếm đoạt tài sản, thông tin tài khoản mạng xã hội, ngân hàng thông qua tiếp cận nạn nhân từ chạy quảng cáo đường link độc hại, phát tán mã độc, phần mềm độc hại qua Facebook, Telegram, Google Search, Google Play Store, Apple’s App Store và email.

- Thông báo trúng thưởng, quà tặng, khuyến mại để lừa nạn nhân đánh cắp thông tin tài khoản và tài sản thông qua các trang web giả mạo.

- Thủ đoạn nâng cấp lên SIM 4G hay 5G để lừa lấy số điện thoại của nạn nhân nhằm chiếm đoạt thông tin tài khoản và tài sản.

- Giả mạo email của ngân hàng, ví điện tử, tổ chức uy tín để uy hiếp, đe doạ lừa tiền nạn nhân.

- Lập sàn đầu tư tiền ảo crypto, đầu tư đa cấp, đầu tư nhị phân, đầu tư Forex… lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

          Theo ghi nhận từ Cổng Cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam, năm 2022 đã ghi nhận hơn 12.935 trường hợp lừa đảo trực tuyến, với 2 loại hình lừa đảo chính: Lừa đảo để đánh cắp thông tin cá nhân (chiếm 24.4%) và lừa đảo tài chính (chiếm 75,6%). Việc lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân cũng là bước đệm để tiếp nối cho việc lên kịch bản thực hiện lừa đảo tài chính.

          Mục tiêu cuối cùng đều là lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đều đánh chung vào tâm lý nhẹ dạ cả tin, thiếu sự tiếp cận thông tin, thiếu việc làm hoặc thu nhập thấp, đánh vào lòng tham ẩn sâu trong mỗi con người.

2.     Các khuyến cáo, khuyến nghị    

          Trong thời gian qua, để bảo vệ người dân, cộng đồng trước vấn nạn lừa đảo trực tuyến, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp an toàn, an ninh mạng đã triển khai nhiều biện pháp kỹ thuật, hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho khách hàng, người dân, một số biện pháp đã bước đầu mang lại hiệu quả nhất định.

          Để không trở thành nạn nhân của các thủ đoạn lừa đảo trên mạng xã hội, Phòng an ninh và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khuyến cáo người dân cần thực hiện những việc làm sau đây:

 – Khi nhận được yêu cầu chuyển tiền cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, mã tài khoản e-banking mà từ người mình không quen biết thì sẽ không chuyển tiền và cung cấp các thông tin cá nhân của mình; Đối với tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử, các tài khoản mạng xã hội cần cài đặt bảo vệ xác thực hai lớp; Không vì tính tò mò mà nhấn vào các đường link lạ.

          Trong trường hợp nếu người thân bạn bè nhắn tin vay mượn tiền qua các mạng xã hội thì cần gọi điện thoại trực tiếp cho người đó để xác minh thông tin chính xác trước khi thực hiện giao dịch này;

– Khi nhận thấy tình hình tài khoản mạng xã hội của mình bị hack, chiếm quyền sử dụng thì nên liên lạc ngay cho những người thân quen bạn bè trong danh sách để phòng ngừa việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản khi những người kia tiến hành nhắn tin giả vờ mượn tiền;

 – Cá nhân cho dù cần gấp một số tiền cũng không nên tiến hành vay mượn tiền online từ các ứng dụng không rõ nguồn gốc. Không nộp các loại phí thuế cho đối tượng yêu cầu để được nhận số tiền vay này; hình thức này diễn ra vô cùng phổ biến và tinh vi và rất nhiều cá nhân đã bị lừa đảo và không thể có khả năng lấy lại số tiền này;

– Nhu cầu kết bạn với những người xung quanh là nhu cầu thiết yếu. Tuy nhiên, cần có sự kiểm soát chặt chẽ, cảnh giác khi làm quen hẹn hò qua mạng xã hội các web và ứng dụng hẹn hò;

– Luôn giữ cảnh giác với tất cả các email và đường link lại tuyệt đối không đăng nhập vào gửi thông tin cá nhân trong các trang web mà chưa được kiểm chứng về sự an toàn;

 – Khi có người lạ tiếp cận và gửi lời mời tham gia đầu tư tài chính trên không gian mạng tuyệt đối không đầu tư khi chưa tìm hiểu rõ ràng; nâng cao cảnh giác với những thủ đoạn huy động vốn và cho hưởng lãi suất cao cần có sự kiểm tra kỹ về các thông tin dự án công ty muốn đầu tư và chỉ nên đầu tư vào các công ty khi đã xác định rõ được công ty này được cấp phép hoạt động;

– Không mua những sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ giá trị lớn qua mạng xã hội. Khi có nhu cầu mua hàng trên các sàn thương mại điện tử thì hãy lựa chọn mua trên những sàn thương mại được cấp phép có uy tín chất lượng;

– Cảnh giác trước các lời mời quảng cáo tuyển cộng tác viên làm nhiệm vụ để hưởng tiền hoa hồng; – Cá nhân cần thường xuyên cập nhật các thông tin trên các trang mạng chính thống về các thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo trên không gian mạng để tự phòng ngừa và tuyên truyền cho những người xung quanh biết để phòng tránh.

3.     Cần làm gì khi bị lừa đảo qua mạng?

– Nếu không may đã bị lừa đảo qua mạng xã hội người dân cần dừng ngay việc gửi tiền hoặc và chặn tất cả các liên lạc được các đối tượng phạm tội; nếu việc lừa đảo thông qua ngân hàng và các tổ chức tài chính thì phải liên hệ ngay để báo cáo việc lừa đảo yêu cầu dừng mọi giao dịch.

          Đồng thời chuẩn bị tất cả các chứng cứ và làm đơn tố giác trình báo tới cơ quan Cơ quan công an nơi mình đang cư trú (nơi thường trú và tạm trú);

          Nhanh chóng gửi tin cảnh báo cho gia đình, bạn bè để họ có thể phòng tránh những chiêu trò lừa đảo tiếp theo;

          Đối với trường hợp vô ý cung cấp thông tin cá nhân như tên, số điện thoại, địa chỉ, giấy tờ tùy thân cho những kẻ lừa đảo thì người dân cần báo cáo vi phạm dữ liệu cho cơ quan có thẩm quyền; chặn hoặc không trả lời bất kỳ ai mà mình không biết và không nhấp vào bất kỳ liên kết đáng nghi nào;

 – Sau khi thực hiện tất cả các công việc trên thì người dân có thể liên lạc đến cơ quan, tổ chức về an ninh mạng, an toàn thông tin như Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Cục an toàn thông tin, Bộ tư lệnh tác chiến không gian mạng để được hỗ trợ một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.

4.     Hành vi lừa đảo qua mạng bị xử lý như thế nào?

4.1.         Xử phạt vi phạm hành chính

          Trường hợp chưa đến mức chịu TNHS thì người vi phạm sẽ bị phạt hành chính, căn cứ Điều 15 Nghị định 144/NĐ-CP:

- Mức phạt của hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác là phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng;

- Ngoài ra, còn có thể tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, trục xuất đối với người nước ngoài vi phạm.

4.2.         Truy cứu trách nhiệm hình sự

          Hành vi lừa đảo qua mạng thực chất là hành vi sử dụng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác nên người có hành vi này có thể bị truy cứu TNHS về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 BLHS 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017:

a. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản có 4 khung hình phạt chính:

- Nếu người phạm tội không có tình tiết định khung tăng nặng TNHS thì bị xử lý với khung hình phạt:

          + Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc;

          + Phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Quy định phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

          + Có tổ chức;

          + Có tính chất chuyên nghiệp;

          + Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

          + Tái phạm nguy hiểm;

          + Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

          + Dùng thủ đoạn xảo quyệt.

 - Quy định chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc lợi dụng thiên tai, dịch bệnh thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

- Quy định chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên hoặc lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

b. Hình phạt bổ sung

          Ngoài ra, người phạm tội còn có thể chịu:

- Bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng;

- Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, hoặc;

- Tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

 

          Theo đó, tùy theo tính chất, mức độ mà hành vi lừa đảo qua mạng có thể bị truy cứu TNHS với các khung hình phạt khác nhau.

 TIN TRE VIỆT, TRỌN GIÁ TRỊ!